“Zeewier is een enorme groeimarkt”, vertelt John van Leeuwen, CEO van Seaweed Harvest Holland uit Kerkwerve en winnaar van de Zeeuwse PioniersPrijs 2018. “De totale markt bedraagt zes miljard euro en groeit met twintig procent per jaar.” De groei heeft alles te maken met de veelzijdigheid van het product. Van Leeuwen: “We gebruiken zeewier dagelijks. Het zit bijvoorbeeld als verdikkingsmiddel in onze shampoo, tandpasta, vla en chocolademelk. Zeewier is namelijk vrij van allergenen. Daarnaast kan zeewier heel goed zout vervangen in brood. Het heeft namelijk een zoute smaak en bevat de gezonde stoffen kalium en magnesium, maar is natriumarm. Het is daarmee veel gezonder voor ons dan het reguliere keukenzout.”

Grondstof voor medicijnen

Ook de farmaceutische industrie heeft zeewier ontdekt. Zeewier kan dienen als grondstof voor medicijnen tegen bijvoorbeeld alzheimer en diabetes. Het bedrijf van Van Leeuwen is betrokken bij de onderzoeken die hiermee gemoeid zijn. En de laatste tien jaar tonen ook steeds meer voedselhandelaren interesse. Van Leeuwen: “Zeewier is ook nog eens lekker. Je kunt het stomen, bakken, grillen, wokken, en ook rauw en verwerkt is het heel smakelijk. Zelf neem ik geregeld een hapje zeewier als ik langs de bassins loop. Elk wier heeft zo z’n eigen smaak. Met name suikerwier en rood hoorntjeswier vind ik lekker.”

Duurzame kraamkamer in zee

Van Leeuwen spreekt met passie over het product dat zijn bedrijf sinds een kleine tien jaar teelt. “We doen dat in een eigen lab door sporen te kweken, deze vervolgens te bevruchten en ze daarna af te zetten op een harde ondergrond, een zogenaamd substraat. Daar kunnen de planten groeien. Soms wordt het wier in enkele maanden meters lang. Dat hangen we dan uit in netten of over netsubstraten in de Noordzee en in de Oosterschelde. Daar kan het dan verder groeien. We hebben daar zo’n anderhalve hectare met de mogelijkheid om uit te breiden met vier hectare. Wereldwijd zijn er ruim dertienduizend soorten zeewier. Wij kweken vijf soorten. In de Oosterschelde komen tweehonderd soorten voor, in de Noordzee zo’n tweehonderdvijftig.” Er is maar weinig nodig om het wier te laten groeien. Van Leeuwen: “Er is geen bemesting of zoet water nodig. We oogsten – in tegenstelling tot landboeren – niet één maar twee keer per jaar, en zeewier zet CO2 om in biomassa en zuurstof. Daardoor nemen de gezondheid en biodiversiteit van het zeewater flink toe.” Maar ook op andere manieren kan zeewier bijdragen aan het terugdringen van CO2, legt Van Leeuwen uit. “Uit onderzoek is gebleken dat wanneer veeboeren hun koeien voor vijf procent bijvoeren met zeewiervoeder, de hoeveelheid methaan die koeien uitstoten afneemt met maar liefst zeventig tot tachtig procent. Ook de productie van biogas uit zeewier is een rendabele business. En ook dit geeft geen schadelijke bijproducten.”

Schone Noordzee

Als duurzaam en veelzijdig product in een groeimarkt krijgt zeewier in Nederland dan ook steeds meer aandacht van bedrijven en overheidsorganisaties. Koen van Swam van Stichting Noordzeeboerderij, een organisatie die de sector verder wil helpen, onderschrijft dit. “Azië is koploper als het gaat om de productie van zeewier. Nederland produceert veel minder, maar onze kwaliteit is hoog. We zijn van huis uit tenslotte waterspecialisten, hebben veel verstand van zaadveredeling en zijn goed in agrotechniek. Die kennis gebruiken we om een hoge kwaliteit zeewier te produceren. Dat wil zeggen: een consistente kwaliteit, een transparante keten, en zeewier dat vrij is van toxines en radioactiviteit. We hebben het geluk dat de Noordzee een schone zee is. En ons zeewier is dus ook schoon. Bedrijven van over de hele wereld zijn daarom geïnteresseerd in ons wier. Aan ons de uitdaging om ervoor te zorgen dat we deze sector met beleid laten uitbreiden. Een té grote hoeveelheid zeewier kan het voedsel in de zee namelijk uitputten. Daar waken we voor.”

Handjevol zeewierboerderijen

Maar de groei van de markt is pril en dat vertaalt zich vooralsnog in slechts een handjevol zeewierboerderijen. Van Swam: “Nederland kent er momenteel slechts zes. Maar het zal me niet verbazen wanneer het aantal zeewierboerderijen de komende jaren toeneemt. We zijn tenslotte een ondernemend waterland en daar horen nu eenmaal waterboerderijen bij.” Seaweed Harvest Holland is veruit de grootste zeewierboerderij van Nederland en zelfs een van de grootste in Europa. Van Leeuwen: “Toch kunnen we de vraag niet aan. We produceren nu niet meer dan vijfhonderd ton nat, ofwel vijftig ton droog zeewier. We zijn dan ook druk bezig op te schalen met vier hectare extra in de Noordzee. Daarnaast zijn we betrokken bij een project in de Haringvliet. Dit heeft als doel de afvalstoffen die daar uit de Maas in zee terechtkomen, af te vangen met zeewier en verzuring van de zee tegen te gaan. Want ja, ook daar kunnen we zeewier voor gebruiken. De mogelijkheden zijn eindeloos.
Koken met zeewier? Kijk op: zeewierwijzer.nl/recepten

Tekst Irene Schoemakers
Beeld Anne Huijnen