1. De architectuur

De tsaren en de Russische adel waren uiteraard geen lieverdjes – Rusland kende eind negentiende, begin twintigste eeuw niet voor niets een lange reeks opstanden en revoluties die uiteindelijk tot het communisme leidden. Maar het heeft Sint-Petersburg wel een grote hoeveelheid schitterende gebouwen opgeleverd om rondstruinende west-Europese toeristen te imponeren. Wie de 5 kilometer lange Nevsky Prospect afloopt, de belangrijkste verkeersader van de stad, struikelt bijna over de majestueuze bouwwerken, bruggen en kerken. Elke minnaar van een tsaar/tsarina kreeg zijn eigen paleis, elke succesvolle ondernemer wilde concullega’s de ogen uitsteken met een huis of hoofdkantoor dat vooral zijn winst en welvaart uitstraalde en ook elke religieuze stroming wilde vooral opvallen met kerkgebouwen die andere geloven naar de kroon probeerden te steken.

2. De parkjes

Dit deel van het centrum herbergt ook veel parkjes, met daarin muzikanten, bedelaars, tekenaars, verkopers van communistische prullaria, mannen met apen (!) en als negentiende-eeuwse adel verklede acteurs (met die laatste twee kan je desgewenst op de foto). Een voordeel van Sint-Petersburg boven andere Amerikaanse en Europese steden is dat al die autochtonen die graag een graantje van de toeristen mee willen pikken niet zo opdringerig zijn.

3. De Hermitage

Tsarina Catherina de Grote was een verwoed kunstverzamelaar. Zij verwierf tussen 1764 en 1774 meer dan 2500 schilderijen, 10.000 beeldhouwwerken, 10.000 tekeningen en duizenden stukken van zilver en porselein om haar talloze paleizen mee te versieren. Dit vormde de basis van wat nu de Hermitage is, een van de beroemdste en grootste musea ter wereld. De enorme expositie is grotendeels gehuisvest in het Winterpaleis, een gigantisch complex dat vanaf 1762 aan de kop van Nevsky Prospect verrees. In eerste instantie was het optrekje bedoeld als winterresidentie voor tsarina Elisabeth, maar toen zij overleed besloot Catharina het stulpje zelf maar met haar gezin te betrekken.

4. Het nachtleven

En dat is vrij letterlijk te nemen, want doordat de stad zo noordelijk ligt, wordt het in de zomer ook ’s nachts eigenlijk amper donker. Omdat de meeste mensen hier pas tegen 11 uur ’s avonds dineren, openen restaurantjes niet voor 9 uur hun deuren. In clubs en disco’s hoef je niet voor 1 uur ’s nachts aan te komen zetten, omdat de enige bezoekers tot die tijd een paar verdwaalde toeristen zijn die wat verdwaasd om zich heen kijken of ze op het verkeerde etablissement hebben gegokt. De Nevsky Prospect is rond 2 uur ’s nachts nog drukker met auto’s en crossende motoren dan overdag; de grote winkels en snackketens in het centrum zijn (in elk geval in de zomer) bijna 24 uur per dag geopend.

5. Het Russische ballet

Een bezoek aan de stad is niet compleet zonder een voorstelling van het wereldberoemde Russische ballet te hebben gezien, een traditie die ontstond toen hier halverwege de achttiende eeuw een dansschooltje voor paleisbedienden werd opgericht. De uitgelezen plek om zo’n ballet te bezoeken is het even illustere Marijinski-theater, een cadeautje dat tsaar Alexander II in 1860 voor zijn vrouw Maria Alexandrovna liet bouwen. De aanblik van de barokke zaal, waarin de kleur goud domineert, is duizelingwekkend. Alle vijf balkons zijn rijkelijk versierd met zuilen, atlanten, engelen en cameeën – met als absoluut hoogtepunt de met grote keizerlijke arenden versierde loge van de tsaar recht voor het podium.

6. De Nederlandse connectie

Peter de Grote maakte eind zeventiende eeuw een reis door Europa om de scheepsbouw en andere takken van wetenschap en techniek te bestuderen. Na terugkomst in Rusland besloot hij direct een noordelijke haven te stichten die onbelemmerd toegang zou bieden tot de Oostzee. Bij de bouw van de stad liet hij zich flink inspireren door Amsterdam en voorzag Sint-Petersburg derhalve van veertig grachten. Deze Nederlandse ‘oorsprong’ van de stad is anno 2012 nog steeds terug te zien, onder meer in bepaalde namen (‘Scheefhals’), het feit dat er speciale Hollandse kerken in de stad te vinden zijn en de namen van bepaalde wijken en eilanden (‘New Holland’).

7. De Peterhof

Tsaar Peter deed zichzelf na de overwinning op Zweden in 1709 dit ‘stulpje’ op een half uurtje varen cadeau. Oppervlakte: 607 hectare. Het paleis moest ‘passend voor de hoogste der vorsten zijn’ en zijn inzet was eigenlijk als het project was afgerond Versailles, waar Peter tijdens een verblijf in Europa vol ontzag een bezoekje aan had gebracht, naar de kroon te steken. Meer dan vijfduizend arbeiders, slaven en soldaten werkten meer dan tien jaar aan het verwezenlijken van zijn grote droomproject. Het basis van het terrein vormt een enorm landgoed met Engelse en Franse tuinen vol wandelpaden met een prachtig uitzicht op de Oostzee. Peter wilde een zo groot mogelijke diversiteit aan bomen en planten op het terrein, dus werden uit alle delen van de toen bekende wereld exemplaren overgehaald naar Sint-Petersburg om de tsaar vrolijk te stemmen.