Ben je een ochtendmens of slaap je het liefst een gat in de dag? Slaap is voor iedereen anders, maar voor ieder mens belangrijk. Zeker voor je hersenen. Daarom: vijf vragen en antwoorden over de invloed van slaap op je brein.
A: Je hersenen bepalen wanneer je slaapt of wakker bent. Dit gebeurt vooral door twee dingen: de slaapdruk en de biologische klok. De slaapdruk is de behoefte aan slaap van de hersenen: hoe langer je wakker bent, hoe groter de slaapdruk en hoe dieper je slaap. De toename van slaapdruk komt door een stijging van het stofje adenosine. Tijdens de diepe slaap neemt de slaapdruk weer af zodat je s’ ochtends met minimale slaapdruk wakker wordt. Onze biologische klok in de hersenen zorgt voor het 24-uurs ritme in slapen en wakker zijn. Hierbij zijn de hypothalamus en de pijnappelklier betrokken. De pijnappelklier maakt het hormoon melatonine aan om het slaap-waakritme te behouden. Licht remt de productie van dit stofje af. Daarom krijg je van licht in de ochtend een wakker gevoel en val je ‘s avonds door licht moeilijker in slaap.
A: Simpel: zonder slaap kunnen we niet leven. Maar waarom dat zo is, is nog niet duidelijk. Wetenschappers weten dat slapen lichamelijk en geestelijk herstel bevordert. Zo is het goed voor het geheugen: door te slapen onthoud je beter wat je overdag hebt geleerd. Ook krijgen de hersenen tijdens het slapen een ‘wasbeurt’: hersencellen krimpen tijdelijk, waardoor het hersenvocht meer ruimte heeft om afvalproducten weg te spoelen. Gemiddeld slaapt een volwassene zeven tot negen uur per nacht. Maar niet iedereen heeft evenveel slaap nodig. Hoeveel slaap je nodig hebt, hangt af van verschillende factoren: geslacht, leeftijd, gezondheid en de activiteiten overdag.
A: Door goed naar je lichaam te luisteren. Voel je je overdag emotioneel en lichamelijk voldoende uitgerust, dan heb je genoeg geslapen. Ga je op tijd naar bed, maar voel je je toch moe? Dan ligt het misschien aan de kwaliteit van je slaap. Voor een kwalitatief goede slaap is een goed samenspel tussen slaapdruk (de behoefte aan slaap van je hersenen) en de biologische klok (24-uursritme in slapen en wakker zijn) nodig. Daarnaast is het belangrijk dat je geen angst, pijn, dorst of honger ervaart. En moet je slaapkamer een comfortabele plek zijn. Maar zelfs als je al deze voorwaarden kunt afvinken, kan je slaap nog verstoort worden of in kwaliteit afnemen. Zo remt het blauwe licht van je telefoon de aanmaak van melatonine af, waardoor je moeilijker in slaap valt. Ook zijn een lastig gesprek, werken en sporten vlak voordat je naar bed gaat geen activiteiten die je helpen slapen.
A: Slecht slapen wordt vaak onderschat, maar de negatieve gevolgen voor de (mentale) gezondheid kunnen ernstig zijn. Op korte termijn zorgt het voor concentratieproblemen en een minder goed geheugen. Op lange termijn kan het zorgen voor een minder goed afweersysteem. Die combinatie verhoogt het risico op chronische aandoeningen als depressie, dementie, hart- en vaatziekten, obesitas en diabetes type 2. Heb je minimaal drie maanden en zeker drie keer per week last met in slaap komen, moeite met doorslapen en word je vaak vroeg wakker? Dan is er sprake van slapeloosheid en is het verstandig om een arts te raadplegen. Slaappillen zijn niet aan te raden; cognitieve gedragstherapie voor insomnie (CGT-I) werkt beter. Meer tips voor beter slapen vind je hier.
A: Als je mentaal al niet goed in je vel zit, dan kan dit het in slaap vallen of de kwaliteit van je slaap negatief beïnvloeden: je piekert veel of wordt s’ nachts vaker wakker. Met de bovengenoemde negatieve risico’s van slecht slapen tot gevolg. In dit geval is het belangrijk om de oorzaak van je mentale problemen aan te pakken, met hulp van een arts of psycholoog. Daarnaast zijn er andere dingen die je kunt doen om ervoor te zorgen dat je goed slaapt: ga elke dag rond hetzelfde tijdstip naar bed en sta op dezelfde tijd op. Heb je ‘s avonds trek, houd het dan bij een lichte snack. Deze verteert makkelijk; hierdoor gaat je lichaam niet meteen actief aan het werk en val je makkelijker in slaap. Matig cafeïne en alcohol, want hierdoor slaap je korter en onrustiger. Tot slot: slaap voldoende, zeven tot negen uur per nacht.
Of je nu een goede slaper bent of niet: koester je nachtrust, voor gezonde hersenen én een gezond lichaam. Wil je meer weten over het belang van slaap? Lees dan dit artikel.
Bron: Folder Hersenen en slaap, Hersenstichting. Samengesteld met prof. E.J.W. van Someren, hoofd afdeling Slaap en Cognitie bij het Nederlands Instituut voor Neurowetenschappen en de Vrije Universiteit Amsterdam, en dr. A.W. de Weerd, neuroloog en voorzitter bestuur Slaapgeneeskunde Vereniging Nederland.
Een flesje water waarvan de houdbaarheidsdatum is verstreken. Kan dat bederven? En een glas water dat al drie dagen op het nachtkastje staat. Hoe smerig is dat eigenlijk? Drinkwaterexpert Jan Peter van der Hoek neemt ons mee in de minder frisse kant van water.
Als je nieren schade oplopen, vergiftig je je eigen lichaam. Daar zit natuurlijk niemand op te wachten. Toch loopt een groot deel van Nederland hier onbewust mee rond. Klachten ontstaan pas bij zeer ernstige schade en deze schade is onomkeerbaar. Nierschade voorkomen én op tijd opsporen is daarom van groot belang. Maar hoe doe je dat?
Bananen zorgen voor verstoppingen, donkerbruin brood is beter voor je darmen dan lichtbruin brood en laxerende middelen maken je darmstelsel lui. Welke stelling klopt wel en welke niet? We halen de feiten en fabels over het darmstelsel uit elkaar.
Reacties (25)
Raimondo Bakker
30 oktober 2020Ik slaap sinds 2010 elke dag op zolpidem 10 mg.
1 pilletje en na +/- 15 minuten slaap ik.
slaapkliniek geweest voor 3 dagen , niet 1 oog dicht gedaan !!
Melvin
17 november 2020Fijn dat je een manier hebt gevonden die werkt voor jou, Raimondo!
Groetjes,
Melvin
ONVZ
Christa van Gestel
30 oktober 2020Prima duidelijk en informatief Artikel
Melvin
18 november 2020Dankjewel, Christa!
C. Verschuur
30 oktober 2020Prima al deze verklaringen , maar wat moet je als je al jarenlang iedere nacht maar 4/5 uur kunt slapen. Alles al geprobeerd!
Melvin
17 november 2020Hmm, wat vervelend zeg. Heb je al contact gehad met je huisarts?
Groetjes,
Melvin
ONVZ
Alfred Lange
30 oktober 2020Mijn complimenten voor deze kort en bondige uitleg. Absoluut belangrijk en de regels voor de zg. ‘slaaphygiëne’ zullen voor iedereen van belang zijn.
Ik heb ook een vraag. Enkele jaren geleden ben ik door een uroloog erop gewezen dat ik minimaal dagelijks 2 liter water moet drinken. Gevolg: dat ik 3-4 maal per nacht wakker word om te plassen. Daarna slaap ik vrijwel onmiddellijk weer in, maar deze onderbrekingen voorkomen waarschijnlijk de diepe slaap. Dit is zelfs als ik in de middag en avond minder drink. Wat is in dit geval wijsheid?
Melvin
18 november 2020Dag Alfred!
Fijn dat je het artikel waardeert.
Dat klinkt als een wijs advies van je arts. Het lijkt ons verstandig om de vervolgen van dat advies met je huisarts te bespreken.
Groetjes,
Melvin
Herman S. Geuze
30 oktober 2020Op zich geeft dit nuttige informatie. Bij oudere mannen is er wel het probleem van de behoefte om te plassen. In mijn geval (77 jaar) leidt dit ertoe dat ik tot zeker drie keer uit bed ga om te urineren. Dit bevordert niet erg dat men uitgerust opstaat. Het leidt er wel toe dat ik behoorlijk lang op bed lig.
mirjam krieg
30 oktober 2020hallo,
wilde even melden dat ik vaak angstdromen heb en word dan wakker met hartkloppingen,die ik normaal al heb,ik droom heel vaak dat ik de weg niet kan vinden,of dat ik ergens op moet klimmen wat heel eng is,is daar iets aan te doen,ik heb 37 jaar in het groot omroepkoor gezongenen droom ook vaak dat ik iets moet zingen,wat ik helemaal niet ken.is daar iets aan te doen?
gr,mirjam krieg
Melvin
18 november 2020Dag Mirjam,
We raden eigenlijk altijd aan dergelijken aan de huisarts voor te leggen!
Groetjes,
Melvin
Melvin
18 november 2020Hoi Mirjam,
Hartkloppingen klinken niet heel erg goed wat ons betreft. Heb je al overwogen contact op te nemen met je huisartsenpraktijk?
Groetjes,
Melvin
Huib Klip
30 oktober 2020Ik slaap heel goed in, maar ik wordt altijd te vroeg wakker, soms lukt het mij om weer in slaap te vallen, maar lang niet altijd. Belangrijk is hoe ontspannende dat je bent val je ook weer makkelijker in slaap. Anders lukt het niet.
Marius van Stokkom
31 oktober 2020Weet je ook iets tegen kramp in je kuit `nachts?
Jos
03 november 2020Voldoende drinken en magnesiumpillen (50 % meer dan de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid)
J.Robbe
04 november 2020Een warme kruik z.s.m. tegen de kramp in de kuit verlicht bij mij
direct de pijn. Ik pas dat al jaren toe en gebruik geen enkel pilletje. Ook bedsokken preventief helpt bij mij. Ik ben geen arts dus bij serieuze problemen overleg met een specialist.
Tinley
09 november 2020Ik had er vroeger ook heel veel last van maar kreeg als advies van mijn oude tante om een stuk sunlight zeep onder de dekens bij mijn voeten te leggen. Onzin dacht ik, maar het het helpt echt. Misschien zit het in het hoofd, maar heb er nu nooit meer last van. En denk maar zo, baat het niet, het schaadt ook niet!
H.W.A.Asbreuk
31 oktober 2020Is her wel goed om melatonine tablet te nemen voor het slapen gaan. Of is dit schadelijk. Slaap nl. heel slecht.
Ar
31 oktober 2020Melatonine heeft bij mij geen effect. Inslapen blijft slecht. Wat ik mis in het artikel is het slaapritme. Ik word iedere twee uur klaar wakker. Wat is daar aan te doen. Vastgesteld is dat ik een slechte REM slaap heb.
Wout Speek
02 november 2020Ik mis in dit artikel de mogelijkheid van slaapapneu.
Dan word je ook doodmoe wakker.
Snurk je ? Adem je tijdens je slaap een tijdje niet ( b.v. langer dan 30 sec. ?) Neem kontakt op met de huisarts en dring aan op een slaaptest.
Heel veel mensen zijn zich ( nog) niet bewust van het feit dat ze wellicht slaapapneu hebben.
willem
02 november 2020ik zie een hoop vragen maar geen antwoorden,,,,,,
zelf kom ik uit een periode van gemiddeld 3-4 uur slaap per nacht, ik heb alle tips doorgelopen en alle kleine beetjes helpen en zeker wat er tussen de oren gebeurd speelt een rol, wees die de baas , ik vond het bed een verschrikkelijk ding, ik verafschuwde het slapen , ik zat er helemaal doorheen, overdag rete moe en toch ging ik savonds weer in bed liggen en wachten tot het ochtend werd en dacht “ik zie wel wanneer ik instort, slaappillen begon ik niet aan en met heel veel geduld en die tips , koel slaapkamer , geen tv meer en mobiel ect, al die tips die je tegenkomt gewoon blijven doen..ik heb een mra beugel en mijn huig weg laten halen, op dokters advies een pufje neusspray voor het slapen gaan voor goede luchtdoorvoer..ik heb het weer langzaam terug gekregen , het duurde wel een par jaar en slaap nu gemiddeld 5-6 uur per nacht, helemaal tevreden ,wel een pilletje voor het plassen tegen te gaan…. mensen neem de tijd en rust in je hoofd…. geloof in jezelf dat je ook maar een mens bent en dat je kan gaan slapen als ieder ander…. niet opgeven en kalm blijven en je zal er uiteindelijk goed uit komen, soms denk ik nog wel eens dat ik slecht heb geslapen maar blijkt dat deze gedachte nog na sudderd in mn hoofd.
Melvin
18 november 2020Dag Willem,
Bedankt voor je motiverende woorden:
‘geloof in jezelf dat je ook maar een mens bent en dat je kan gaan slapen als ieder ander…. niet opgeven en kalm blijven en je zal er uiteindelijk goed uit komen’.
Groetjes,
Melvin
Esther
30 november 2020Het enige advies dat ik hier zie is om naar de huisarts te gaan. Uiteraard heeft iedereen dat al gedaan. Als de wetenschap al geen oplossing heeft en de farmaceutische industrie hier wel bij vaart, is het aan jezelf om uit te zoeken wat evt voor jou kan helpen of de kwaal wat kan verlichten. Voor veel mensen kan yoga en meditatie & evt mindfulness deze ellende verzachten. En kijk naar je voeding(spatroon). Hypoctates zei het al: laat voeding uw medicijn zijn en uw medicijn uw voeding.
Verbetering vergt tijd, geduld en doorzettingsvermogen.
Niet met 1xpw yoga of meditatie gedurende een maandje. Dagelijks en consequent. Ook wanneer je geen zin hebt. En probeer misschien eens alternatieve geneeswijzen. Deze richten zich meer op het bevorderen van het zelfhelend vermogen.
Elisabetha
02 december 2020Goede avond.
Als wij naar bed gaan hebben wij altijd de radio aan. Geen zender met harde muziek maar vaak een praatprogramma. Hoewel Premm wel erg luidruchtig is. De radio gaat automatisch na 2 uur uit. Is dit NIET bevorderlijk voor de slaapkwaliteit?
Tibora
20 maart 2021Ik heb 11 uur slaap nodig
Ik haal dat ook met tussendoor te plassen en slaap dan lekker verder